1 Kasım 1755’te, tarihe Büyük Lizbon Depremi olarak geçen deprem oldu. Hıristiyanların her yıl kutladıkları Azizler Günüydü. Bu kutlamalar 31 Ekim gecesi başlar. Bu gece Azizler Gecesi olarak bilinir ama şimdilerde Holloween ya da Cadılar Bayramı olarak kutlanıyor. Bir nevi korkunç kostümler giyilerek kutlanan seküler bir eğlenceye dönüştü. O zamanlar Portekiz’deki en kutsal günlerden biriydi. Sismolojistler bu büyük depreminin 8.5 – 9.0 arası kuvvette olduğunu tahmin ediyorlar. Merkez üssü Lizbon’dan 200 km. uzakta Atlantik Okyonusundaymış. Kimi tahminlere göre 100 bine yakın insan ölmüş.
Lizbon’da binaların yüzde seksen beşi yıkılmış. Bunların içinde meşhur saray ve görkemli kiliseler de varmış. Depremden kurtulanlar da çıkan yangında yanmış. Bunların arasında daha yeni açılan muhteşem bir opera binası da varmış. Yanan Ribeira Sarayında 70 binlik bir kütüphane ve içinde Titan, Rubens ve Corregio olan yüzlerce sanat eseri de kül olmuş.
Büyük Lizbon Depremi Avrupa’da başlamış olan Aydınlanmayı tetikliyen en önemli olaylardan. Aydınlanma filozofları arasında büyük bir tartışma konusu olmuştur: Kiliselerin yıkılıp kenar mahallerdeki genelevlerin yıkılmaması ve mahkûmların ölmemesi gibi olaylar insanları hatta din adamlarını tanrıyı sorgulamaya yönetmiştir. Tanrı hakkı denilen Teodise, yani din felsefesinde kötü ile iyi olan tanrı kavramı arasındaki bağı anlamaya çalışan çabalar yeni bir boyut kazanmıştır. Aydınlanma ya da Rönesans insancılığı, bilimde devrimle birlikte gelişmiştir. Kimileri bunu, Newton’un “Matematiğin İlkeleri” eserinin 1687’de yayınlanması ile başlatırlar. Daha gerilerde Bacon ve Descartes vardır. Ancak aydınlanmanın ivme kazanması deprem sonucunda tanrı sorgulanması ile başlamıştır.
www.teoridergisi.com